Spiegel voor ondernemers en wereldverbeteraars
16.5.2017

Waszak

Plastic in de strijd tegen microplastic uit de wasmachine?

In de wasmaschine komen microvezels vrij die slecht zijn voor het milieu. De Cora Ball en de Guppy Friend moeten uitkomst bieden.

Dat vissersnetten, zwerfvuil en scrubdeeltjes in cosmeticaproducten bijdragen aan de plastic soep, was al bekend. Maar ook synthetische kleding kan het milieu vervuilen. Nylon, polyester, acryl, elastaan zijn gemaakt van aardolie. Tijdens het wassen komen microvezels van kleding los die uiteindelijk in zee terecht kunnen komen. Na drie jaar onderzoek presenteerde de Plastic Soup Foundation onlangs een aantal oplossingen, waaronder twee producten die je in de wasmachine stopt tijdens het wassen. Eén daarvan is de Cora Ball, een bal die is opgebouwd uit dunne laagjes gerecycled en recyclebaar plastic.

De makers van de Cora Ball claimen dat hij haren en microvezels uit water filtert. De vezels blijven plakken aan de stengels van de bal terwijl hij tijdens het wassen door de machine stuitert. Na gebruik kun je de bal uitpluizen en de textielvezels en haren in de prullenbak gooien. Zo verzamel je ruim een derde van de vezels die vrijkomen tijdens het wassen, zegt initiatiefneemster Rachael Miller uit de VS. De Cora Ball wordt in juli in productie genomen en is rond het najaar in Nederland verkrijgbaar, voor 15 à 20 euro. De Guppy Friend is een waszak van polyamide, ook een plasticvezel. Als je synthetische kleding in de zak stopt tijdens het wassen, blijft 99 procent van de vrijgekomen microvezels erin achter, is de claim. Bijkomend voordeel is dat kleding minder snel slijt, omdat de waszak voorkomt dat de vezels loslaten van kleding. Alexander Nolte van Guppy Friend zegt dat er geen microvezels vrijkomen van de waszak zelf. "De zak houdt alleen geen nanodeeltjes tegen, die voornamelijk van goedkopere textielsoorten afkomen. Afhankelijk van wat je wast, verschillen de testresultaten."

De testen met de Guppy Friend zijn gedaan door het Münchener Fraunhofer Institute, German Textile Research Institute, industriële partners van het bedrijf en de universiteit van Californië in Santa Barbara. Guppy Friend is binnen enkele weken te koop en kost zo'n 30 euro.

Hoe mooi deze initiatieven ook klinken, experts staan nog niet te juichen. Dick Vethaak, hoogleraar Ecotoxicologie aan de Vrije Universiteit van Amsterdam en verbonden aan onderzoeksinstituut Deltares, noemt ze tussenoplossingen. "Bij het uitpluizen van de Cora Ball komt een deel van de vezels waarschijnlijk in de lucht, wat ook een bron is van microplastics. De Guppy Friend vind ik interessanter, omdat de claim is dat er minder vezels van de kleding afkomen. De echte oplossing zit in de ontwikkeling van polymeren of andere materialen die niet schadelijk zijn voor het milieu."

Zijn collega Heather Leslie, senior onderzoeker op de afdeling Milieu en Gezondheid aan de VU in Amsterdam, is het daar mee eens. "Ik heb nog geen bewijs gezien hoe effectief deze producten zijn in het opvangen van microvezels. Bovendien vereisen ze een goede toepassing van gebruikers. Wat doe je met de microvezels die je opvangt? Kun je ze überhaupt zien? Hoe voorkom je dat mensen de Cora Ball of de Guppy Friend schoonmaken in de gootsteen? Dan spoelen de vezels alsnog het riool in. En als je ze in de prullenbak doet, hoe voorkom je dan dat ze later alsnog vrijkomen op een vuilstortplaats?"

Hoewel Leslie toejuicht dat organisaties zich met dit probleem bezighouden, benadrukt ze hoe kleinschalig deze oplossingen. "Vergeet niet dat vijf miljard mensen geen toegang hebben tot een wasmachine en dus niets hebben aan een wasmachinefilter. Het zou effectiever zijn als we met z'n allen milieuvriendelijke kleding zouden kunnen gaan dragen."

Jan Andries van Franeker van Wageningen Marine Research, zet ook vraagtekens bij de Cora Ball en Guppy Friend. "Voordat je de hoeveelheid plastic hebt terugverdiend die in de productie van de bal of de zak zit, moet je heel veel wassen en uitpluizen. Bovendien blijven vezels verbrokkelen en afbreken. Daarom lijken de mogelijkheden voor het aanpassen van vezels door kledingfabrikanten me ook vrij beperkt. En zelfs als ik kijk naar een antiplastic-figuur als ikzelf, ga ik niet terug naar de wollen onderbroeken die ik als klein jongetje droeg. Kleding met stretchstoffen is gewoon erg prettig. De oplossing zit waarschijnlijk eerder in het ontwikkelen van wasmachinefilters zoals die nu in drogers worden gebruikt en het afvangen van microplastics uit rioolzuiveringssystemen."

Thijs Bosker, universitair docent milieuwetenschappen aan de Universiteit Leiden, vindt de Cora Ball en Guppy Friend juist belangrijk voor bewustwording. "Er zijn berekeningen dat er per wasbeurt per kledingstuk meer dan 1900 vezels vrijkomen. Dat is aanzienlijk." Annemarie van Wezel, hoogleraar Waterkwaliteit en Gezondheid aan de Universiteit Utrecht, zegt dat microplastics wel degelijk in mensen terechtkomen. "We weten nog niet hoe groot de totale menselijke blootstelling aan microplastics via verschillende routes is, en of die zo hoog is dat ze schadelijk is."

Vethaak is in ieder geval bezorgd: "Hoe kleiner microplastics worden, hoe beter ze worden opgenomen in mens en dier. Experimenten met zeedieren laten zien dat microplastics via de voeding in het lichaam terecht kunnen komen. En studies met zoogdieren laten zien dat deeltjes op nanoschaal diep in de longen kunnen doordringen en in het lichaam gaan circuleren. Mensen krijgen dagelijks microplastics binnen via voedsel en via de lucht. Niet alleen in mosselen en oesters zijn microplastics gevonden, maar ook in honing, bier, melk en zout. Ze zitten ook in huisstof en slijtstof van autobanden. Bovendien bevatten microplastics vaak ook schadelijke stoffen, additieven van het plastic zelf of stoffen die ze uit het water hebben opgenomen. Daarom heb ik met collega's in de Gezondheidsraad verschillende ministers geadviseerd meer onderzoek te (laten) doen en bewustwording te kweken."

Terug naar alle artikelen